Zekâ denince çoğumuzun aklına matematik denklemleri, fizik problemleri veya sınavlardan yüksek almak gelir. Ancak müzikle dinlemek veya enstrüman çalmak da bilişsel yeteneklerimizle doğrudan etkileyen bir faktör olabilir mi?
1993‘te Kaliforniya Üniversitesinden Frances H. Rauscher ve arkadaşları tarafından yürütülen bir araştırmada bir grup üniversite öğrencisine 10 dakika boyunca Mozart’ın K.448 numaralı sonatını, diğer gruba ise katılımcıların kalp atım hızlarını düşürerek rahatlamalarını sağlayacak bazı yönergelerin olduğu bir kayıt dinlettiler.
Daha sonrasında öğrencilerden bir zeka testine katılmalarını istediler. Sonuç karşısında şaşkınlığa uğradılar. Mozart dinleyen katılımcıların IQ puanları 8-9 puan daha yüksek çıktı! Çok büyük bir sıçrama olmasa da bu büyük bir sıçramaydı. Ancak bu etki sadece 15 dakika sürdü. Etkisi bu kadar sürmüş olsa da bütün manşetler “Mozart sizi zeki yapar!” manşetleriyle doldu. Bu çıkarım özellikle ABD’de çok etkili oldu. Binlerce aile çocuklarına Mozart dinletmeye başladı. 1998 yılında, ABD’nin Georgia eyaletinin Valisi Zell Miller, her yeni doğan bebeğe klasik müzik CD’si gönderilebilmesi için eyalet bütçesinde bu amaçla para ayrılmasını talep etti. Hatta İtalya’da bir mozzarella çiftliğinde, çiftlik sahibi gururla, mandaların daha iyi süt üretebilmesi için günde üç kez Mozart dinletildiğini açıkladı.
Daha fazla araştırma yapıldı ve on altı farklı çalışmanın meta-analizi, müzik dinlemenin zihinsel olarak şekilleri manipüle etme becerisinde geçici bir iyileşmeye yol açtığını doğruladı. Ancak bu faydaların kısa süreli olduğu ve bizi daha zeki yapmadığı da belirtildi.
Daha sonra yapılan başka bir araştırmada da, Schubert dinlemenin de en az Mozart kadar etkili olduğunu, hatta Stephen King’in bir romanından yüksek sesle okunan bir pasajı dinlemenin de benzer etki yarattığını buldu. Ancak bu yalnızca dinlediğiniz şeyden keyif alıyorsanız geçerliydi. Yani belki de önemli olanın tam olarak hangi notaları duyduğumuz değil, dinlediğimiz şarkıdan aldığımız keyif olabileceği düşünüldü.
Sonuç olarak eğer sizin ve ailenizin acil olarak hayali bir origami yapma ihtiyacı yoksa, bir sonat açmanın sizi herhangi bir konuda daha iyi yapma ihtimalinin pek yüksek olmadığı sonucuna varıldı.
Peki ya enstrüman çalmak?
Başka bir araştırmada ise araştırmacılar fMRI (Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) adlı makinelere bağladılar ve katılımcılardan okumalar yapmalarını ve çeşitli matematik problemleri çözmelerini istediler, ve her bir görevin beynin bazı bölgelerinde ışıklar çattığını gördüler.
Daha sonrasında araştırmacılar bir farklılık yapıp katılımcılardan müzik dinlemelerini istediler ve sonuç olarak gördükleri görüntü adeta bir havai fişek gösterisiydi. Beynin birden fazla alanının neredeyse aynı anda aydınlandığını gördüler. Beyin melodi ve ritim gibi unsurları anlayabilmek için onları ayırıyordu ve hepsini tekrar bir araya getirip birleşik müzik deneyimini oluşturuyordu. Beyin bu işlemi şarkıyı ilk duyduğu vakitten sonuna kadar her bir saniyesinde yapmaya devam etmişti.
Daha sonrasında araştırmacılar müzik dinleyen katılımcıları müzisyenler ile değiştirince ise müzik yapmanın beynin bir nevi full-body egzersiz yapması olduğunu fark ettiler. Nörobilimciler beynin birden fazla alanında ışıklar çaktığını ve beynin eşzamanlı olarak farklı bilgileri karmaşık, birbiriyle ilişkili ve şaşırtıcı derecede hızlı dizilediğini gördüler. Müzik yapmanın beynin görsel, işitsel ve motor kortekslerini aynı anda çalıştırdığını fark ettiler.
Bilim insanları MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) veya EEG (Elektroensefalogram) gibi özel beyin görüntüleme teknikleriyle sinirsel plastisiteyi ölçtükleri makinelerle yaptıkları araştırmalar işitsel (işitme), görsel (görme) ve motor (hareket) alanlarının uzman müzisyenlerde uzmanlaştığını gördüler. Dolayısıyla müziğin bir eğlence kaynağından çok daha fazlası olup müzik yaptığımızda beynimizde meydana gelen önemli şeyl
KAYNAKÇA:
TED: https://www.youtube.com/watch?v=R0JKCYZ8hng Bir enstrüman çalmanın beyninize yararları – Anita Collins
Müziğin beyne etkisi https://kids.frontiersin.org/articles/10.3389/frym.2020.00081
Does listening to Mozart really boost your brainpower?
